Oko to bardzo delikatna część ciała konia i jednocześnie narząd bardzo ważnego zmysłu jakim jest wzrok. Warto więc wiedzieć w jaki sposób prawidłowo dbać o końskie oczy poprzez właściwą pielęgnację, minimalizowanie ryzyka ich urazów i dostrzeganie wczesnych objawów nieprawidłowości.

 

Oczy konia nie wymagają na co dzień jakichś specjalnych zabiegów, by utrzymać je w zdrowiu. Warto jednak zwrócić uwagę na pewne czynniki, które mogą stać się przyczyną problemów okulistycznych.

 
Na co uważać

Nisko wiszące gałęzie – natura konia sprawia, że często wchodzi on w kontakt z drzewami i krzakami. Przede wszystkim wynika to z chęci obgryzania gałęzi, szukania schronienia przed owadami, drapania się w swędzące miejsca (czynności pielęgnacyjne). Konie to zwierzęta ciekawskie, więc buszowanie w gałęziach może być również zachowaniem o charakterze eksploracyjnym. Do tego dochodzą zabawy połączone z biegami, często w sąsiedztwie drzew. Wszystko to sprawia, że oczy konia w łatwy sposób mogą wejść w bezpośredni kontakt z nisko wiszącymi gałęziami drzew lub z gałęziami, które wystają z krzaków. W takich przypadkach niejednokrotnie dochodzi do powstawania ran w obrębie oczu lub ich okolic, często mają one postać urazów rogówki, które później przekształcają się w jej owrzodzenia. Z tego względu należy z uwagą przyglądać się drzewom i krzakom rosnącym na terenach, po których poruszają się konie i usuwać bądź zabezpieczać wszelkie wystające gałęzie, szczególnie te ostro zakończone, z którymi koń mógłby wejść w bezpośredni kontakt.

 

Ostre przedmioty – w otoczeniu konia znajdować może się wiele groźnych dla oczu obiektów. Są nimi przede wszystkim wystające gwoździe, ostre krawędzie połamanych desek czy druty. W stajniach i na wybiegach łatwo o sytuacje, w których dochodzi do naruszenia przez konie ścian lub ogrodzenia. Wtedy to najczęściej pojawiać mogą się elementy zagrażające między innymi końskim oczom, powodując ich urazy. Dlatego też regularna kontrola otoczenia pod kątem wystających, zagrażających ciału koni elementów to istotny aspekt dbałości między innymi o oczy tych zwierząt.

 

Zanieczyszczenie oczu – częstymi źródłami zanieczyszczeń wpadających wprost do oczu koni są wysoko wiszące siatki na siano, drabinki na siano i paśniki. W trakcie pobierania przez zwierzęta z takich konstrukcji paszy dochodzi do opadania dużych ilości kurzu oraz niewielkich fragmentów wysuszonych roślin. Dodatkowo, uniesiona przez konia głowa naraża jego oczy na wpadanie do nich tychże elementów. Powoduje to nierzadko podrażnienia oczu skutkujące nawracającym zapaleniem spojówek. W niektórych przypadkach dochodzić może również do urazów oczu przez większe elementy. Pamiętajmy, że ze względu na zdrowie konia najlepiej siano zadawać na poziomie ziemi. Jeśli jednak konieczne jest korzystanie w stajni lub na wybiegu z siatki, należy ją wieszać na możliwie najniższej, ale bezpiecznej (czyli minimalizującej zaplątanie się) dla konia wysokości.

 

Owady – za stany zapalne oczu koni w sezonie letnim są w wielu przypadkach odpowiedzialne owady, między innymi te należące do rodzaju Culicoides. Owady te powodują również u koni problemy skórne, wywołując choćby tak zwaną lipcówkę. Objawy okulistyczne to najczęściej zapalenie spojówek przebiegające z mrużeniem powiek, opuchnięciem oczu oraz zwiększoną ilością łez i surowiczo-śluzowej wydzieliny. W takich warunkach bardzo łatwo dochodzi do rozwoju zakażeń bakteryjnych, które są głównym powikłaniem tego typu stanów. Wydzielina gęstnieje wtedy i przybiera białawą lub białawo-zielonkawą barwę. Tworzyć mogą się również ropnie. Zapobieganie zapaleniom spojówek spowodowanych inwazją owadów polega przede wszystkim na unikaniu ekspozycji na nie. Jeśli to możliwe nie należy wypuszczać koni na wybiegi lub pastwiska, na których znajduje się większa ilość tego rodzaju owadów. A jeśli zwierzęta muszą przebywać w takich miejscach, to należy stosować środki odstraszające owady (repelenty) oraz specjalne maski na głowę koni zabezpieczające przed dostawaniem się insektów do oczu i uszu.

 

Trzecia powieka, zwana też migotką, znajduje się w przyśrodkowym kącie oka i ma postać różowej błony.

 

Regularna pielęgnacja

Pielęgnacja zdrowych oczu konia powinna odbywać się po każdym czyszczeniu ciała konia. Należy do tego celu używać osobnej, czystej, miękkiej szmatki, którą, po uprzednim zwilżeniu wodą, stojąc z boku konia, delikatnie przeciera się jego oczy. W ten sposób usuwa się zanieczyszczenia oraz resztki zalegającej wydzieliny. W przypadku konieczności podawania koniowi leków, należy bezwzględnie przestrzegać zasady, że podaje się je tylko i wyłącznie do oka czystego, po jego wcześniejszym oczyszczeniu. W przeciwnym razie leki nie tylko nie będą miały możliwości dotarcia do miejsca docelowego, ale dodatkowo powstaną dogodne warunki dla rozwoju zakażeń bakteryjnych. Jeśli z oczu konia wydobywa się przez dłuższy czas większa ilość wydzieliny, należy zadbać również o skórę poniżej oka, która w kontakcie z wilgocią, ulec może maceracji. W tym celu regularnie się ją oczyszcza i nakłada warstwę wazeliny, która zapobiega przenikaniu wilgoci do skóry.

 

Kontrola oczu

Duża wrażliwość oczu sprawia, że jeśli dojdzie do ich urazu lub rozwoju choroby, zmiany mają tendencję do szybkiego pogłębiania się i niestety wiążą się w niektórych przypadkach nawet z ryzykiem uszkodzenia wzroku. Dlatego też koniecznością jest regularna kontrola oczu konia, by jak najszybciej zauważyć ewentualne nieprawidłowości i podjąć odpowiednie działania w kierunku rozwiązania problemu. Co wobec tego powinno zaniepokoić?

  • zaczerwienienie spojówek – jest to jeden z najczęściej występujących objawów schorzeń oczu, pojawia się między innymi przy podrażnieniach i stanach zapalnych na różnym tle, a także w przebiegu wielu schorzeń zapalnych (na przykład końskiej grypy); spojówka jest błoną śluzową pokrywającą wewnętrzną część powiek oraz zewnętrzną, przednią część twardówki (element gałki ocznej), widoczna jest w przyśrodkowym kącie oka, a także po odchyleniu powiek; gdy jest przekrwiona zmienia kolor z różowego na czerwony, często mogą być też widoczne pojedyncze rozszerzone małe naczynia krwionośne
  • wypadająca trzecia powieka – trzecia powieka ma u koni postać różowej błony umiejscowionej w przyśrodkowym kącie oka, fizjologicznie jest ona schowana i widoczna jest tylko jej część; samoistne wysuwanie się trzeciej powieki (poza ziewaniem) jest odstępstwem od normy i pojawia się między innymi w stanach zapalnych i urazach oka (wtedy jest najczęściej opuchnięta i zaczerwieniona) oraz w przebiegu tężca (objaw charakterystyczny)
  • opuchnięcie oczu – zwiększenie objętości tkanek oka oraz wokół oka, często prowokujące konia do mrużenia powiek, to poważny objaw pojawiający się między innymi w przebiegu urazów, ślepoty miesięcznej czy stanów alergicznych
  • wypływ z oczu nadmiernej ilości łez – zdrowe oko konia pokryte jest niewielką ilością tak zwanego filmu łzowego, łzy w takim przypadku rzadko kiedy wypływają poza worek spojówkowy; w sytuacjach podrażnienia oczu i stanów zapalnych tego narządu, a także niedrożności przewodów nosowo-łzowych odprowadzających do nosa nadmiar wydzieliny z worka spojówkowego, jednym z pierwszych objawów jest wydzielanie nadmiernej ilości łez, które mogą wypływać pojedynczo lub formować się w strugi; ślady łez mogą być widoczne na policzkach w postaci mokrej sierści i formujących się w niej „korytarzy” tworzonych przez płynącą przez dłuższy czas ciecz; z czasem dochodzić może w tych miejscach do wypadania sierści i maceracji skóry oraz wtórnego rozwoju jej stanów zapalnych
  • wypływ wydzieliny z oczu – może mieć ona różny charakter, najczęściej w stanach patologicznych jest surowiczo-śluzowa lub ropna; niewielka ilość białawej wydzieliny w przyśrodkowych kątach oczu jest zjawiskiem normalnym (potocznie zwana jest wtedy „śpiochami”), jeśli jednak wydzieliny tej jest więcej, zalega ona na powierzchni oczu i w okolicach oczu, jest to poważny sygnał, że mamy do czynienia z problemem okulistycznym
  • mrużenie powiek – objaw ten najczęściej jest spowodowany bólem oka i towarzyszy takim stanom jak urazy oczu czy nawracające zapalenie błony naczyniowej oka (tak zwana ślepota miesięczna), w zależności od stopnia odczuwanego przez konia dyskomfortu, powieki mogą być zaciskane z różną siłą
  • urazy okolicy oka – przerzedzenia sierści, otarcia naskórka, zadrapania i inne uszkodzenia okolicy oka mogą być związane z urazem samego oka, mogą również mieć charakter wtórny i wynikać z odczuwanego przez konia świądu oka, który pojawić może się między innymi w przebiegu schorzeń na tle alergicznym, na przykład jako reakcja na kontakt z owadami
  • światłowstręt – reakcja na światło w postaci gwałtownego mrużenia powiek czy nawet odwracania głowy może pojawiać się między innymi w przebiegu ślepoty miesięcznej czy wścieklizny; krótkotrwałe mrużenie oczu po nagłym zapaleniu światła, gdy koń wcześniej znajdował się w ciemności, jest zjawiskiem w pełni naturalnym, po krótkim czasie, dzięki mechanizmom adaptacji oka do zmieniających się warunków oświetleniowych, zwierzę powinno przestać mrużyć oczy
  • zmętnienie, obrzęk, widoczne uszkodzenie lub owrzodzenie rogówki – wszelkie zauważalne zmiany w obrębie rogówki, będącej zewnętrzną, fizjologicznie przeźroczystą, warstwą gałki ocznej w jej przedniej części, powinny od razu wzbudzić niepokój i skłonić do pilnej wizyty lekarza weterynarii; zmiany tego typu mogą być wynikiem między innymi urazów mechanicznych, kontaktu z substancjami drażniącymi, a także ślepoty miesięcznej
  • nadmierne zwężenie lub rozszerzenie źrenicy – źrenica, będąca otoczonym tęczówką otworem przez który do wnętrza oka wpada światło, u konia jest kształtu podłużnego i ustawiona jest poziomo; zwęża się i rozszerza w zależności od ilości wpadającego światła; niepokój powinno wzbudzić nadmierne rozszerzenie lub zwężenie źrenic, a także nierównej wielkości źrenice w lewym i prawym oku; nieprawidłowości związane z wielkością źrenic spotyka się między innymi w przebiegu zatruć, przy chorobach układu nerwowego oraz przy urazach oczu
  • obecność ciał obcych – nawet niewielkie ciało obce w oku może spowodować bardzo duże uszkodzenia i poważne następstwa, dlatego wymaga jak najszybszego podjęcia działań zmierzających do jego usunięcia i ewentualnego zabezpieczenia oka przed rozwojem zakażenia i stanu zapalnego.

 

 

Oko konia z widocznym wyraźnym zmętnieniem rogówki.

 


Regularna pielęgnacja i kontrola stanu oczu, a także podejmowanie szybkich działań w kierunku rozwiązania ewentualnych problemów okulistycznych, to najlepsza recepta na utrzymanie oczu konia w dobrej kondycji przez długi czas. Podstawą jest higiena, zarówno oka zdrowego jak i chorego oraz unikanie sytuacji mogących doprowadzić do uszkodzenia lub podrażnienia tego wrażliwego narządu. A w razie potrzeby – szybkie wezwanie lekarza weterynarii.