Leczenie niektórych schorzeń u koni wymaga wielokrotnego podawania leków. Część z nich właściciel, stosując się ściśle do wskazań prowadzącego zwierzę lekarza weterynarii, może aplikować zwierzęciu samodzielnie. Są to przede wszystkim preparaty podawane doustnie. Przedstawiamy istotne informacje dotyczące podawania leków tą drogą i podpowiadamy jak skutecznie stosować w ten sposób medykamenty u koni.

 


Leki podawane u koni drogą doustną

Wśród leków podawanych u koni doustnie znajdują się przede wszystkim środki przeciwpasożytnicze, leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku, leki wykrztuśne, leki rozszerzające oskrzela oraz niektóre antybiotyki. Preparaty przeciwpasożytnicze podawane są doustnie u koni przede wszystkim w rutynowych zabiegach odrobaczania, niekiedy też stosowane są tą drogą również w leczeniu świerzbu. Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (głównie niesterydowe leki przeciwzapalne, np. fenylbutazon) stosowane są długotrwale u koni głównie w przypadkach przewlekłych schorzeń ortopedycznych. Leki zmniejszające wydzielanie soku żołądkowego (tzw. inhibitory pompy protonowej, np. omeprazol) podawane są w terapii zespołu wrzodów żołądka oraz profilaktycznie, gdy koń musi być poddany głodówce lub gdy stosowane są u niego niesterydowe leki przeciwzapalne. Leki wykrztuśne (np. acetylocysteina) i rozszerzające oskrzela (np. klenbuterol) podaje się u koni zwłaszcza w schorzeniach alergicznych układu oddechowego (np. RAO). Leki wykrztuśne znajdują też zastosowanie w terapii infekcji tego układu. Antybiotyki podaje się w celu leczenia infekcji lub zapobieżenia rozwojowi zakażeń jako powikłań innych schorzeń.

Preparaty podawane doustnie przez opiekuna mają zwykle postać żelu lub pasty aplikowanych przy pomocy tubostrzykawki, proszku do rozpuszczania w wodzie do picia, proszku do mieszania z paszą, granulatu do mieszania z paszą. Mogą być to również tabletki i płyny.

 


Wady i zalety doustnego podawania leków u koni

Zalety

Doustne podawanie leków jest dosyć wygodną formą, pozwalającą właścicielowi w wielu przypadkach na samodzielne stosowanie u zwierzęcia zaleconych przez lekarza weterynarii środków. Dzięki temu nie są konieczne tak częste (sporo leków wymaga codziennego podawania) wizyty lekarza, co pozwala zaoszczędzić właścicielowi zwierzęcia sporych kosztów i ułatwia logistykę – lekarz bowiem nie zawsze jest dostępny. Podanie leków doustnie, pozwala poza tym niekiedy, w zależności od rodzaju schorzenia, na ich bezpośrednie zadziałanie w miejscu podania, to znaczy w przewodzie pokarmowym, co jest istotne m. in. w przypadku środków przeciwpasożytniczych czy też działających osłaniająco na ściany żołądka. Podawanie doustne leków koniowi przez znanego mu opiekuna, jest również dla zwierzęcia mniej stresujące niż interwencje lekarza weterynarii, szczególnie, gdy koń ma z różnych względów problemy z zaufaniem do ludzi.

 

Wady

Nie każdy lek może być podawany drogą doustną. Niektóre substancje czynne nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego w stopniu umożliwiającym ich działanie ogólne w organizmie. Inne natomiast są bardzo wrażliwe na specyficzne warunki jakie panują w przewodzie pokarmowym, w tym szczególnie w żołądku, którego odczyn jest silnie kwasowy. Innym ograniczeniem doustnego stosowania u koni niektórych leków jest duża wrażliwość przewodu pokarmowego. Kluczową rolę odgrywa tutaj przede wszystkim podatność koni na rozwój owrzodzeń żołądka oraz bardzo duża zależność układu trawiennego od prawidłowego funkcjonowania mikroflory, która może zostać naruszona przez stosowane leki (przede wszystkim antybiotyki). Leki podane doustnie zaczynają też zwykle działać z pewnym opóźnieniem w stosunku do preparatów podanych w zastrzyku.

 

 

Podawać doustnie u koni można tylko te leki, które zostały zalecone przez prowadzącego lekarza weterynarii i ściśle według jego wskazań. Każdy preparat ma określoną przez producenta drogę podania. Nie można podawać leków inną drogą niż zalecona – na przykład doustnie leków przeznaczonych do iniekcji (podania w zastrzyku).

 

 

Praktyczne wskazówki jak podawać doustnie leki u koni

Żele i pasty – np. środki przeciwpasożytnicze, preparaty zmniejszające wydzielanie kwasu solnego, środki przeciwzapalne i przeciwbólowe; aplikowane są zwykle za pomocą tzw. tubostrzykawki.

  • Jak podać koniowi lek za pomocą tubostrzykawki?
  • Odmierzyć odpowiednią dawkę leku za pomocą pierścienia na tłoczku
  • Strząsnąć zawartość tubostrzykawki w stronę jej ujścia gwałtownym ruchem w dół
  • Zdjąć kapturek zamykający i zabezpieczający tubostrzykawkę
  • Stojąc z boku konia, wsunąć koniec tubostrzykawki do jamy ustnej zwierzęcia i trzymając ujście tubostrzykawki oparte na trzonie języka, możliwie jak najbliżej jego korzenia, zdeponować lek poprzez naciśnięcie na tłoczek tubostrzykawki
  • Odchylić lekko głowę konia do góry i zaczekać aż zwierzę przełknie (należy obserwować zewnętrzną okolicę gardła), do tego czasu dobrze jest zapobiegać opuszczaniu głowy i ewentualnym próbom wyplucia leku.

 

Preparaty przeznaczone do mieszania z paszą - np. proszki, granulaty, syropy, płyny, tabletki

  • Lek należy przed podaniem koniowi starannie wymieszać z paszą
  • Sypkie preparaty należy dodawać do wilgotnej paszy, dzięki czemu lepiej się one z nią połączą, nie opadną na dno, nie osadzą się na ścianach żłobu lub wiadra, zmniejszone będzie też ryzyko przypadkowego wciągnięcia przez zwierzę do dróg oddechowych proszku wraz z wdychanym powietrzem
  • Należy przygotowywać tylko taką ilość paszy jaką zje koń na jeden raz
  • Resztki paszy, których koń nie zjadł powinny zostać usunięte z jego zasięgu i unieszkodliwione w sposób zgodny z przepisami i zaleceniami producenta leku, żłób lub wiadro należy umyć
  • Pasza z lekiem powinna być dla leczonego zwierzęcia w chwili karmienia jedynym źródłem pokarmu.

 

Podawanie leków w z wodą do picia

  • Należy dokładnie odmierzyć ilość leku oraz objętość wody, w jakiej ma on zostać rozpuszczony
  • Każdorazowo należy przygotowywać świeży roztwór leczniczy.

 

Bezpośrednie podawanie płynnych leków do jamy ustnej – np. syropy

  • Leki można podawać do jamy ustnej za pomocą strzykawki
  • Konus strzykawki (końcówka, na którą zakłada się igłę w celu wykonania zastrzyku) należy umieścić w kieszonce jamy ustnej i naciskać na tłoczek strzykawki, równocześnie kierując jej konus w stronę wewnętrznej strony policzka; w żadnym wypadku nie wolno kierować strumienia płynu w stronę gardła, grozi to bowiem zachłyśnięciem się zwierzęcia!
  • Jeśli lek jest dla konia smakowity (np. słodki syrop), to często zjada go on z własnej woli.

 

Leki w postaci sypkiej powinny być dodawane do wilgotnej paszy i dokładnie z nią wymieszane przed podaniem jej koniowi.

 

Zasady bezpiecznego stosowania leków doustnych u koni

  1. Leki można podawać koniowi tylko i wyłącznie ściśle według wskazań lekarza weterynarii.
  2. W razie wątpliwości warto poprosić lekarza weterynarii o zademonstrowanie podawania danego rodzaju leku.
  3. W niektórych przypadkach, w celu osłony układu pokarmowego, konieczne jest stosowanie środków działających ochronnie – wśród nich mogą znajdować się leki (przede wszystkim te zmniejszające ilość wydzielanego soku żołądkowego), probiotyki i prebiotyki (w celu ochrony i/lub odbudowy mikroflory przewodu pokarmowego), a także specjalna dieta. Jest to bardzo ważny, zalecany przez prowadzącego lekarza weterynarii, element terapii, którego w żadnym wypadku nie wolno lekceważyć.
  4. Niektóre leki mogą wymagać podawania ich z określonymi rodzajami pokarmów.
  5. Niektórych leków nie wolno łączyć w jednym naczyniu z innymi lekami, a także z niektórymi rodzajami pokarmów.
  6. Większe ilości płynów mogą być podawane drogą doustną tylko i wyłącznie przez lekarza weterynarii za pomocą sondy nosowo-żołądkowej. Pod żadnym pozorem opiekun konia nie powinien próbować robić tego samodzielnie, gdyż może to m. in. doprowadzić do zachłyśnięcia się konia płynem i rozwoju zachłystowego zapalenia płuc, w wielu przypadkach kończącego się śmiercią.
  7. W razie jakichkolwiek pytań i wątpliwości dotyczących leczenia konia należy skontaktować się z prowadzącym zwierzę lekarzem weterynarii.
    Doustne podawanie przed właściciela leków koniowi może przynieść pozytywne efekty terapeutyczne. Jest metodą praktyczną, która nie wymaga od opiekuna specjalistycznych umiejętności. Należy jednak zawsze przestrzegać zasad prawidłowego i bezpiecznego podawania i stosować się ściśle do wskazań prowadzącego lekarza weterynarii.